Ticaret Bakanlığından iletilen yazıda, 28 Ocak 2023 tarihli ve 32087 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanan “Bazı Zararlı Kimyasalların İhracatı ve İthalatı Hakkında Yönetmelik” Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürürlüğe konduğu ifade edilmektedir.
İşbu Yönetmeliğin uluslararası yasal dayanağını Rotterdam Sözleşmesi teşkil etmektedir. Kimyasalların üretim ve ticaretindeki önemli miktardaki artışlar, yerel ve uluslararası kamuoyunda tehlikeli kimyasallar ve tarım ilaçlarının neden olabileceği potansiyel riskler konusundaki endişeleri giderek arttırması ile bu kimyasalların ihracat ve ithalatının izlenmesi ve takibi ile ilgili yeterli altyapı kuramamış olan ülkeler için çevre güvenliği ve insan sağlığı için giderek artan bir tehdit oluşturmasıyla birlikte yeni bir uluslararası düzenlemeye ihtiyacın ortaya çıkmasına neden olmuştur. 1998 yılında zorunluluk haline gelen bu izleme ve değerlendirme faaliyetleri imzaya açılan ve 2004 yılında taraf olan ülkeler için yürürlüğe giren Rotterdam Sözleşmesi’nin ortaya çıkışına zemin hazırlamıştır.
Bahsi geçen Uluslararası Anlaşmanın kanunlaşması hem de 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu, 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununa, 5/3/2020 tarihli ve 7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi hükümlerine uyum gereği, işbu Yönetmelik Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanarak yürürlüğe konmuştur.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü ile Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından müştereken yürütülen Ön Bildirimli Kabul usulüne göre, hükümetler çevre ve insan sağlığını koruma nedeniyle bir kimyasalı yasaklamak veya büyük ölçüde kısıtlamak için aldıkları düzenleyici faaliyetler dâhilinde diğer ülkelere kimyasalların ihracatından önce İhracat Ön Bildirimi yapmak zorundadırlar.
İlgili Yönetmelik çerçevesinde, bir kimyasalın, sözleşmeye taraf olan veya diğer ülkeye birinci fıkrada belirtilen bir kimyasalı ihraç etmek istemesi durumunda, Madde 8-(d) bendinde yer alan hükümler saklı kalmak şartıyla ihracatçı söz konusu ihracata ilişkin olarak planlanan ilk ihracat tarihinden en geç 35 gün öncesine kadar yılda 1 defa Bakanlığa bildirimde bulunması ve bu bildirim her yıl tekrarlaması koşulu getirilmiş olup, bildirim Çevre, şehircilik ve iklim Değişikliği Bakanlığı tarafından kurulan ve yürütülen ilgili bilgilerin muhafaza edilmesini, güncellenmesini, sürdürülebilirliğini ve gerektiğinde bu bilgilere hızlı bir şekilde erişimin sağlanmasını mümkün kılmak amacıyla geliştirilen ve Bakanlık bilgi sistemi (e-ÇBS) üzerinden kullanılabilen, internet üzerinden sorgulama yapabilen ve bilgiyi işleyebilen Elektronik Ön Bildirimli Kabul Sistemi (eÖBK) sistemi üzerinden yapılacaktır.
İlgili Yönetmeliğe göre “araştırma veya analiz amacıyla insan sağlığını ve çevreyi etkilemesi beklenmeyen miktarlarda ihraç edilen ve her bir ihracatçıdan her bir ithalat yapan ülkeye miktarı her takvim yılı için 10 kg’ı aşmayan kimyasalları kapsamaz. Bununla birlikte, ihracatçılar söz konusu ihracat hakkında araştırma veya analiz amacıyla ihraç edileceğini belirterek e-ÖBK Sistemi üzerinden ihracat bildiriminde bulunulacaktır.
İlgili Yönetmelik ve uygulamaya ilişkin prosedürlere ilişkin ayrıntılı bilgiye https://cygm.csb.gov.
Genel anlamda Tebliğ kapsamında toplam 3 tane Tebliği eki bulunmaktadır :
EK 1 – İhracat Bildirimine Tabi Kimyasallar Listesi
EK 2 – ÖBK Usulü ve Açık Kabul Usulüne Tabi Kimyasalların Listesi
EK 6 – İhracat Yasağına Tabi Kimyasallar
Bir kimyasalın Ek-1 ve Ek-2’de listelenmesi veya bu maddeyi içeren karışımın 11/12/2013 tarihli ve 28848 mükerrer sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanan Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkında Yönetmelik kapsamında etiketleme hükümlerine tabi olması durumunda ithalatçı tarafta veya diğer ülkede amaçlanan kullanımına bakılmaksızın o kimyasal ihracat bildirimi usulüne tabii olacaktır.
İhracatçı ihracata ilişkin olarak planlanan ilk ihracat tarihinden en geç 35 gün öncesine kadar yılda 1 defa Bakanlığa bildirimde bulunacaktır. Bakanlık başvuruyu değerlendirecek uygun bulduğunda ithalatçı ülkenin yetkili makamına bildirim yapacak ve ondan dönüş bekleyecektir. Dönüş gelmezse tekrar hatırlatacaktır.
Yönetmelikte ithalat için düzenleme olmamakla birlikte firmaların her yılın ilk çeyreğinde (31 Mart’a kadar) Bakanlığa ihraç veya ithal ettiği miktar konusunda bilgi verilmesi zorunluluğu bulunacaktır.
Bakanlık tarafından uygulamaya ilişkin başvuru yöntemlerini ve işleyişi açıklayıcı dokümanlar yakın süreçte yayımlanması beklenmektedir.
Yönetmelik yayımı tarihinden 6 ay sonra yürürlüğe girecek şekilde hazırlanmıştır.
Kaynak: Akdeniz İhracatçı Birlikleri
